Najstarsza pośrednia wzmianka na temat miejscowości Wiele pochodzi z 1352 roku, gdzie w tekście przywileju nadania wsi Górki Wangeriszowi z Cisewia mowa jest o „puszczy wielewskiej” (niem. Velymschen heyde) nad Wdą. Pierwszy zapis nazwy Wiele pochodzi z 1382, z przywileju nadania tej miejscowości prawa niemieckiego przez komtura z Tucholi – brata Henryka von Bullendorfa.
Obecny kościół parafialny zbudowano w latach 1904-1906 według projektu Rogera Sławskiego z Poznania. Zbudowany z inicjatywy ks. Jana Fethke na miejscu drewnianego kościoła z 1728 r. Po śmierci ks. Fethke budowę kościoła dokończył ks. Józef Szydzik. Kościół konsekrował 7 lipca 1912 roku ks. biskup pomocniczy pelpliński Jakub Klunder. Został wpisany do rejestru zabytków w 1998 roku.
Budynek orientowany, trójnawowy, na rzucie krzyża łacińskiego. Kościół utrzymany w stylu neobarokowym, murowany z cegły i otynkowany. We wnętrzu zachowane późnobarokowe wyposażenie częściowo przeniesione z poprzedniego drewnianego kościoła w 1906 roku. Wśród najcenniejszych zabytków wyróżnić można: łaskami słynący, barokowy obraz Matki Bożej Pocieszenia, wykonany techniką olejną na płótnie, przeniesiony do Wiela z Chojnic w 1852 r. Obraz zdobi suknia ze srebrnej blachy, częściowo złoconej. Dwie barokowe nastawy ołtarzowe: przy ścianie nawy północnej z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej i św. Józefa oraz przy ścianie nawy południowej z obrazem św. Barbary i św. Jana Nepomucena, a także trzy XVIII-wieczne retabula przeniesione z poprzedniego kościoła. Wśród nich nastawa zlokalizowana przy wschodniej ścianie nawy południowej pochodząca z 1753 roku (omówiona w niniejszej dokumentacji). W latach 1915-1927 w Wielu powstało Sanktuarium Męki Pańskiej zbudowane wg projektu Teodora Mayra z Monachium.
Firma KANNENBERG przeprowadziła kompleksowe prace od demontażu i przewiezienia niektórych części ołtarzu do pracowni do Torunia po zrekonstruowanie ubytków, pierwotnej warstwy malarskiej, złoceń. Odtworzyliśmy odłamane szczegóły anatomiczne rzeźb i fragmentów ornamentów, przeprowadziliśmy także renowację obrazów olejnych. Wszystkie nasze zabiegi przywróciły wartość estetyczną i historyczną ołtarzowi.
W ramach prac przeprowadzono pełną konserwację ołtarza:
· dokumentacja fotograficzna obiektu przed rozpoczęciem prac oraz w
trakcie ich wykonywania,
· demontaż nastawy ołtarzowej i transport do pracowni
konserwatorskiej w Toruniu,
Konstrukcja retabulum wraz z rzeźbami i dekoracjami snycerskimi:
· badania stratygraficzne w celu ustalenia warstw wtórnych,
· dezynsekcja obiektu preparatem Xirein,
· impregnacja Palaroid B72 w toluenie,
· usunięcie wtórnych przemalowań metodą chemiczną (pasta do usuwania
przemalowań: Remosol) oraz mechanicznie (opalarka),
· nałożenie werniksu retuszerskiego firmy Lefranc,
· rekonstrukcja warstwy pozłoty w technice oryginalnej materiałami
szlachetnymi (złoto 23 i 3/4 karata w kolorze Rosenoble – Doppel – Gold na
czerwonym pulmencie firmy Selhamin oraz na mat złotem transferowym 23 i ¾
karata na mixtion akrylowy),
· wykonanie uzupełnień warstwy malarskiej farbami akrylowymi firmy
Meimeri,
· nałożenie werniksu końcowego firma Lefranc,
Obraz św. Barbary:
· demontaż płótna obrazu z drewnianego krosna,
· oczyszczenie odwrocia płótna oraz malowidła z zabrudzeń
powierzchniowych środkami powierzchniowo-czynnymi,
· prostowanie obrazu,
· usunięcie werniksu, retuszy i ewentualnych przemalowań środkami
ustalonymi na podstawie prób (specjalnie dobraną mieszaniną chemiczną,
odpowiednio
np. alkohol, aceton, amoniak, itp. lub preparatem firmy Renesans
Anakorsina),
· uzupełnienie ubytków płótna,
· wykonanie dublażu na nowe płótno lniane na odpowiednio dobraną masę
dublażową,
· nałożenie werniksu retuszerskiego firmy Winsor&Newton,
· uzupełnienie ubytków warstwy malarskiej farbami do retuszu
konserwatorskiego o spoiwie ketonowym firmy Meimeri,
· nabicie obrazu na nowy blejtram (pierwotne krosno posiada
odkształcenia i jest niestabilne) i zawerniksowanie werniksem końcowym firmy
Lefranc,
· montaż obrazu w polu centralnym w osi pierwszej kondygnacji
retabulum zgodnie z pierwotnym usytuowaniem,
Obraz św. Jana Nepomucena:
· demontaż płótna obrazu z drewnianej deski podobrazia,
· oczyszczenie odwrocia płótna oraz malowidła z zabrudzeń
powierzchniowych środkami powierzchniowo-czynnymi,
· prostowanie obrazu,
· usunięcie werniksu, retuszy i ewentualnych przemalowań środkami
ustalonymi na podstawie prób (specjalnie dobraną mieszaniną chemiczną,
odpowiednio
np. alkohol, aceton, amoniak, itp. lub preparatem firmy Renesans
Anakorsina),
