Ołtarz - Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej w Nowej Pawłówce
Jednymi z najwcześniejszych dokumentów stwierdzających religijność we wsi Pawłówka, są protokoły powizytacyjne rzymskokatolickiej parafii pw. Narodzenia NMP w Przerośli. Protokół z 1899 roku zawiera informacje, że Pawłówka, należąca wówczas do parafii Przerośl oddalona jest 12 kilometrów od kościoła, co nie sprzyja praktykom religijnym.
W latach międzywojennych podjęto pierwsze decyzje związane z parcelacją majątku ziemskiego w Pawłówce oraz możliwości utworzenia parafii rzymskokatolickiej. W 1922 roku wydzielono z Folwarku Pawłówka 15 morgów gruntu wraz z znajdującymi się tam zabudowaniami folwarcznymi na cele kościoła i probostwa. W 1923 roku Biskup Łomżyński Romuald Jabłrzykowski erygował samodzielną parafię w Pawłówce.
Budynek kościoła został przeniesiony z Teolina (obecnie Białoruś) ok. 1923 roku. W miejscu obecnego Teolina od początku siedemnastego wieku istniała świątynia unicka. Kościół greckokatolicki św. Jozafata Kuncewicza położony na terenie Teolina, dawnego przedmieścia Sapockin, został założony z funduszu Antoniego Wołłowicza w 1789 r. i nazwany na cześć żony Wołłowicza Teofilii. Również została założona Teolinska Parafia Katolicka, którą w wyniku działań represyjnych po powstaniu styczniowym zlikwidowano w 1875 r., a drewniany kościół przekazano cerkwi prawosławnej. W ramach akcji przyjmowania unitów do łona kościoła prawosławnego założono prawosławny żeński Monaster Przemienienia Pańskiego w Teolinie działający w latach 1893-1915. W czasie I wojny światowej mniszki z Teolina udały się na bieżeństwo. W 1918 roku, przed ich powrotem, dobra monasterskie zostały przejęte przez Kościół katolicki. Nie jest znany dokładnie moment samego przeniesienia drewnianej świątyni do Pawłówki. Prawdopodobnie sami wierni parafii mieli wyprawiać się do Teolina i własnym transportem przewieźć kościół. Pierwotnie świątynia miała być większa, nawa główna miała być bardziej wydłużona. Nie zachowały się dokumenty poświadczające zakup budynku kościoła.
W 1986 roku kościół parafialny pw. Świętej Trójcy w Pawłówce został wpisany do rejestru zabytków. Kościół wzniesiono z drewna iglastego na wysokim kamiennym fundamencie. Konstrukcja ścian zewnętrznych i wewnętrznych szkieletowa szalowana. Wewnątrz obiektu nad stropami naw i między słupami umieszczono system kratownic wzmacniających cała konstrukcję. Kościół założony na planie prostokąta z niewielką dobudówką od strony południowej (druga zakrystia wraz z oddzielnym wejściem). Bryła nawiązuje do budowli bazylikowych. Strop w nawie głównej z desek podbitych wzdłużnie do więźby. W nawach bocznych stropy płaskie, podsufitka podbita do belek stropowych.
Wewnątrz zachowane wyposażenie w postaci ołtarza głównego (omówiony w niniejszej dokumentacji) oraz dwóch bocznych stanowiące dawny wystrój świątyni w Teolinie służącej obrządkowi wschodniemu. Prawdopodobnie stanowiły niegdyś ikonostas w cerkwi powstały ok. 1905 roku. Zostały przebudowane i przystosowane do nowej funkcji jako ołtarzy rzymsko-katolickich. Ponadto w nawach bocznych znajdują się obrazy Stacji Drogi Krzyżowej wykonane techniką olejna na płótnie pochodzące z XIX wieku.
Celem konserwacji i restauracji nastawy jest powstrzymanie procesów degradacji i destrukcji obiektu oraz rekonstrukcja zniszczonych elementów poprzez snycerskie odtworzenie utraconych form. Ponadto zakłada się zrekonstruowanie pierwotnej warstwy malarskiej oraz złoceń, a co za tym idzie przywrócenie wartości estetycznych i historycznych obiektu.
W ramach prac przeprowadzono:
- demontaż nastawy ołtarzowej i transport do pracowni konserwatorskiej w Toruniu ,
- badania odkrywkowe w celu ustalenia warstw wtórnych,
- usunięcie przemalowań metodą chemiczną,
- odtworzenie odłamanych i zdegradowanych fragmentów ornamentów, wzmocnienie połączeń oraz scalenie ułamanych elementów,
- odtworzenie brakujących elementów konstrukcyjnych,
