Ołtarz - Parafia Wniebowzięcia Najświętrzej Maryi Panny w Marwałdzie
Wieś Marwałd (niem. Marwalde) powstała prawdopodobnie pod koniec XIII w. W tym czasie powstała świątynia katolicka, która w czasie reformacji w 1525 roku wraz z ogłoszeniem luteranizmu wyznaniem państwowym jak wszystkie świątynie Prus Książęcych stała się kościołem ewangelickim.
W 1407 r. komtur ostródzki kupił dla Zakonu 60 włók w Marwałdzie. W 1428 roku dwaj Prusowie: Mikołaj i Jorge otrzymali siedem włok na prawie pruskim w Marwałdzie. W 1470 r., za zasługi wojenne w wojnie trzynastoletniej mistrz Henryk von Richtenber nadał Nicklisowi Sperlingowi 60 włók. Z kronik wynika, że w latach 1480-1510 majątek ziemski należał do niejakiego Branischa, a w 1540 do Gabnenzta. Z tego okresu wymieniane są nazwiska mieszkańców: Janike (Janicki) i Schaluski (Załuski). W 1579 roku w Marwałdzie było 28 chłopów uprawiających 60 włok ziemi. W tym czasie we wsi była huta szkła, a do tutejszej parafii należało 10 wsi i majątków ziemskich (m.in. Dylewo, Jagodziny, Nowa Wieś, Pląchwy, Stare Miasto, Tułodziad). W 1579 tutejszym pastorem został Jan Pietroszka. Od roku 1593 pastorem był Jakub Rutkowski. W 1630 na tutejszej parafii osiadł pastor Jan Hieronim. W roku 1638 obszar wsi zwiększono do 20 włók. Według danych z 1638 w Marwałdzie było 26 chłopów, każdy z nich posiadał dwie włoki i płacił czynsz w wysokości trzech grzywien. Od roku 1636 tutejszym pastorem był Krzysztof Rempuch.
W 1657 r. wieś spustoszyli Tatarzy niszcząc również kościół. Odbudowano go w niedługim czasie w stylu barokowym. Z tego czasu (z 1723 roku) pochodzi obecna nastawa ołtarza głównego, a pierwotnie ewangelicka ambona ołtarzowa (omówiona w niniejszej dokumentacji).
W latach 1657-1713 parafię w Marwałdzie obsługiwał pastor z Dąbrówna. W latach 1764-1800 proboszczem tutejszej parafii był Bartłomiej Mrąga, ojciec Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, który spędził tu dzieciństwo. W 1721 r. do tutejszej parafii włączono kościół filialny w Dylewie, a w latach 1758-1767 także kościół w Elgnowie. W 1820 r. we wsi były 23 domy i mieszkało tu 165 osób. W zapiskach z 1861 roku Marwałd określano jako wieś szlachecką, wraz z cegielnią liczyła 336 mieszkańców. Według danych z 1895 r. wieś obejmowała 439 ha gruntów a mieszkało w niej 516 osób. W 1876 roku rozbudowano kościół. W 1939 r. we wsi mieszkało 665 osób.
W 1972 r. w Marwałdzie powstała katolicka Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Pierwotnie w polu głównym znajdował się kosz ambony ze względu na funkcję obiektu jako ewangelickiej ambony ołtarzowej. Obecnie w jej miejscu umieszczony jest obraz ujęty prostokątną, zamkniętą trójbocznie, profilowaną ramą. Przedstawienie wykonane na płótnie, techniką olejną. Wizerunek ukazujący moment unoszenia Matki Bożej do nieba, na obłokach podtrzymywanych przez anioły.
Celem konserwacji i restauracji ołtarza jest powstrzymanie procesów degradacji i destrukcji obiektu oraz rekonstrukcja zniszczonych elementów poprzez rzeźbiarskie
10
odtworzenie utraconych form oraz rekonstrukcja warstwy malarskiej oraz złoceń i srebrzeń, a co za tym idzie przywrócenie wartości estetycznych i historycznych obiektu.