Droga Krzyżowa - Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej w Nowej Pawłówce
Jednymi z najwcześniejszych dokumentów stwierdzających religijność we wsi Pawłówka, są protokoły powizytacyjne rzymskokatolickiej parafii pw. Narodzenia NMP w Przerośli. Protokół z 1899 roku zawiera informacje, że Pawłówka, należąca wówczas do parafii Przerośloddalona jest 12 kilometrów od kościoła, co nie sprzyja praktykom religijnym.
W latach międzywojennych podjęto pierwsze decyzje związane z parcelacją majątku ziemskiego w Pawłówce oraz możliwości utworzenia parafii rzymskokatolickiej. W 1922 roku wydzielono z Folwarku Pawłówka 15 morgów gruntu wraz z znajdującymi się tam zabudowaniami folwarcznymi na cele kościoła i probostwa.W 1923 roku Biskup Łomżyński Romuald Jabłrzykowski erygowałsamodzielną parafię w Pawłówce.
Budynek kościoła został przeniesiony z Teolina (obecnie Białoruś) ok. 1923 roku. W miejscu obecnego Teolina od początku siedemnastego wieku istniała świątynia unicka. Kościół greckokatolicki św. Jozafata Kuncewicza położony na terenie Teolina, dawnego przedmieścia Sapockin, został założony z funduszu Antoniego Wołłowicza w 1789 r. i nazwany na cześć żony Wołłowicza Teofilii. Również została założona Teolinska Parafia Katolicka, którą w wyniku działań represyjnych po powstaniu styczniowym zlikwidowano w 1875 r., a drewniany kościół przekazano cerkwi prawosławnej. W ramach akcji przyjmowania unitów do łona kościoła prawosławnego założono prawosławny żeński Monaster Przemienienia Pańskiego w Teolinie działający w latach 1893-1915.W czasie I wojny światowej mniszki z Teolina udały się na bieżeństwo. W 1918 roku, przed ich powrotem, dobra monasterskie zostały przejęte przez Kościół katolicki. Nie jest znany dokładnie moment samego przeniesienia drewnianej świątyni do Pawłówki. Prawdopodobnie sami wierni parafii mieli wyprawiać się do Teolina i własnym transportem przewieźć kościół. Pierwotnie świątynia miała być większa, nawa główna miała być bardziej wydłużona. Nie zachowały się dokumenty poświadczające zakup budynku kościoła.
W 1986 roku kościół parafialny pw. Świętej Trójcy w Pawłówce został wpisany do rejestru zabytków. Kościół wzniesiono z drewna iglastego na wysokim kamiennym fundamencie. Konstrukcja ścian zewnętrznych i wewnętrznych szkieletowa szalowana. Wewnątrz obiektu nad stropami naw i między słupami umieszczono system kratownic wzmacniających cała konstrukcję. Kościół założony na planie prostokąta z
7
niewielkądobudówką od strony południowej (druga zakrystia wraz z oddzielnym wejściem). Bryła nawiązuje do budowli bazylikowych. Strop w nawie głównej z desek podbitych wzdłużnie do więźby. W nawach bocznych stropy płaskie, podsufitka podbita do belek stropowych.
Wewnątrz zachowane wyposażenie w postaci ołtarza głównego oraz dwóch bocznych stanowiące dawny wystrój świątyni w Teolinie służącej obrządkowi wschodniemu. Prawdopodobnie stanowiły niegdyś ikonostas w cerkwi powstały ok. 1905 roku.Zostały przebudowane i przystosowane do nowej funkcji jako ołtarzy rzymsko-katolickich. Ponadto w nawach bocznych znajdują się obrazy Stacji Drogi Krzyżowej wykonane techniką olejna na płótnie pochodzące z XIX wieku omówione w niniejszej dokumentacji.
Prace rozpoczęto od demontażuposzczególnych Stacji Drogi Krzyżowej ze ścian kościoła oraz przetransportowania do pracowni konserwatorskiej w Toruniu.
Następnie zdemontowano obrazy z przeszklonych ram oraz silnie zdegradowanych krosien drewnianych.Każdy z wizerunków poddano badaniom w celu ustalenia skali wtórnych przemalowań.
Kolejną czynnością było oczyszczenie z zabrudzeń powierzchniowych szarym mydłem. Usunięto werniks oraz wtórne przemalowania mieszaniną alkoholu i ksyleny, miejscowo acetonem. Uzupełniono ubytki warstwy zaprawy. Obrazy należało wyprostować. Wykonano to na krośnie pomocniczym naprzemiennie zwilżając i rozciągając płótno. Prostowano również pod obciążeniem na podgrzewanym blacie. Następnie na obrazy nałożono werniks retuszerski firmy Winsor&Newton. Wykonano retusze malarskie farbami o spoiwie ketonowym firmy Renesans. Obrazy naciągnięto na nowe krosna drewniane. Na koniec każdą ze Stacji zabezpieczono werniksem firmy Lefranc.
Po przeprowadzeniu konsultacji z Inwestorem pracami objęto również wtórne, drewniane ramy. Każdą zaimpregnowano Palaroidem B72 w toluenie. Następnie wzmocniono połączenia stolarskie poszczególnych ramiaków przy pomocy kołów drewnianych, kleju Racol orazkleju poliuretanowego. Odtworzono odłamane elementy dekoracyjne wykonując odlewy zgodnie z oryginałem oraz za pomocą kiltu Araldite 427 HV.Następnie przystąpiono do uzupełnień ubytków zaprawy używając gruntów kredowo klejowych. Nałożono werniks retuszerski firmy Lefranc. Zrekonstruowano warstwy pozłoty elementów ornamentalnych brązą firmy schmincke w gotowym medium tej samej firmy. Po wykonaniu tych działań ramy poddano retuszom malarskim stosując farby akrylowe. Na koniec zabezpieczono werniksem końcowym satynowymfirmy Lefranc. Do ram wykonano również drewniane krzyżyki, które odmalowano brązą firmy schmincke w gotowym medium tej samej firmy. Krzyże zamontowano w górnych partiach ram wieńcząc każdą ze Stacji.
Wszystkie obrazy Stacji Drogi Krzyżowej oprawiono ponownie w ramy.
Po wykonaniu wszystkich prac zabytki przewieziono do kościoła i zamontowano zgodnie z pierwotnym usytuowaniem.
W ramach prac przeprowadzono:
- oczyszczenie powierzchni przy użyciu m.in. suchej pary oraz środków chemicznych,
- usunięto wtórne kity cementowe,
- odsalanie powierzchni malowideł,
- podklejenie odspojonych tynków,
- miejscową wymianę desek na kolebkach,
- uzupełniono ubytki: tynków, warstwy malarskiej oraz powierzchni pozłacanych,